Ôi sinh mạng người dân đen!

Cầu treo bị đứt, cả đám tang rơi tõm xuống dòng suối cạn lởm chởm đá. Nhìn cảnh mọi người gào thét, máu cháy đỏ lòm cả một con suối (clip Báo Thanh niên) mà không cầm được nước mắt.  Cái mạng dân đen sao mà rẻ rúng đến thế

Bỏ qua các nguyên nhân cộng hưởng khi tần số bước đi của đoàn người  trùng với tần số dao động riêng của cầu mà ai học vật lý cấp II cũng biết, thì chất lượng các cây cầu treo ở các xã các huyện miền núi nhìn chung kém đến thảm hại.

Những cây cầu đó từng là niềm vui cho bao người dân miền núi khi không còn cảnh phải đi quá xa, hoặc phải lội qua sông qua suối thì giờ lại là mối hiểm họa.

Nói thật! Làm đường giao thông miền núi từng là miếng mồi béo bở của nhiều doanh nghiệp. Phần lớn các đơn vị trúng thầu làm đường giao thông miền núi đều là sân sau của các quan huyện quan tỉnh. Nếu không thì cái tay trúng thầu kia chắc phải là người “biết điều” lắm lắm.

Người dân miền núi phần đông hiền hòa chất phác, trình độ học vấn không cao, cả đời khổ nên có được cây cầu là sướng lắm rồi. Họ đâu biết đến tải trọng, kết cấu, chịu lực, bảo hành, bảo dưỡng... Các sếp về khánh thành vỗ tay đôm đốp, máy ảnh chớp liên hồi, camera chạy rần rần, hấp tấp và quan trọng. Thế là xong! Hôm sau và nhiều hôm sau nữa, chiếc cầu lại một mình lẻ loi cùng nắng mưa.       

Bây giờ các cụ hô rà soát tất cả các cầu treo trong cả nước. Cũng cần thiết, nhưng có làm được hết không? Rà xong thì làm cái gì? Và quan trọng hơn, hãy rà soát các khâu đấu thầu, thi công... Hãy kiểm tra xem bao nhiêu doanh nghiệp thi công cầu treo có đủ năng lực xây cầu, hay chỉ vì lại quả mà các địa phương nhắm mắt làm liều, ngó lơ sinh mạng người dân.  

Cô Diễm ơi là cô Diễm!

Em hỏi anh ăn gì, anh nói em mua ít thịt thăn về rang cháy cạnh. Em dạ dạ rồi chạy đi ngay. Ra tới chợ em  phát âm lại từ “thịt thăn” thế nào mà mấy bà bán thịt lại nghe thành “thịt thận”. Và em cho anh ăn nguyên quả bầu dục rang như thế này đây.

Hay chính em cũng nghĩ anh nói "thịt thận"? Nếu thế thì lỗi tại anh, lỗi tại anh! Anh không biết thịt thăn trong này gọi như thế nào.

Vụ “giò bò" còn chưa hết cơn cười thì hôm nay em làm cho anh phát nữa, vừa ăn vừa cười, tý sặc. Không sao! Em rang quả thận đó ngon, ngon em ạ!

Đạm bạc với "thịt thận"

Người ta dạy anh rằng làm quản lý thì mệnh lệnh phát ra phải theo chu trình như thế này:

NÓI thì phải NGHE

NGHE thì phải HIỂU

HIỂU thì phải LÀM

LÀM thì phải BÁO CÁO, GIÁM SÁT

Vậy mà giờ truyền đạt cho một cô lao công không xong.

Nếu chưa rõ thì em phải hỏi lại chứ sao cứ dạ, dạ rồi dzọt đi luôn như dzậy?   

Khổ thân! Chắc ngại và sợ đây mà.

Hẳn nào cô lao công trước từng cho anh Sông Thao một tuần liền ăn rau răm luộc chỉ vì tưởng câu nói đùa của anh Duy Hưng là thật.

Em có biết kiểm tra giọng đọc ở Đài anh thuộc loại A không? Em có biết Nghệ sỹ ưu tú Hà Phương đi “từ Mũi Cà Mau đến địa đầu Móng Cái” dạy về phương pháp đọc đều khen giọng anh “đẹp” không?

Thế mà giờ anh nói năng thế nào, phát âm thế nào để em nghe THỊT THĂN thành THỊT THẬN.       

Không sao, món "thịt thận" rất ngon! Ngon vì vừa ăn vừa cười một mình, có lúc tí sặc em ạ. Ngon vì vừa ăn vừa nghĩ đến cái tính chân thực, chất phác của người Nam.

Lễ lạt đầu năm: Một góc nhìn.

Về quê vợ ở Thái Bình phải đi qua Đền Trần nhưng mình chưa có dịp ghé thăm. Chỉ biết rằng mỗi khi đúng hội thì đền này như một cái chợ.

 Đền Trần- Nam Định

Lạ ở chỗ là chính quyền ráo riết việc này lắm nhưng chẳng ăn thua gì, lễ phát ấn ngày càng đông.

Chả nhớ ông nào (Lê-Nin hay Các-Mác) nói đại ý chừng nào khoa học còn chưa lý giải nổi những hiện tượng sự vật kỳ bí thì khi đó còn mê tín, dị đoan; còn tôn giáo.

Khoa học kỹ thuật đã tiến những bước dài, thế mà…    

Thời ông Lênin vấn đề giai cấp ghê gớm lắm nên ông khẳng định: “Sự bất lực của giai cấp bị bóc lột trong cuộc đấu tranh chống bọn bóc lột tất nhiên đẻ ra lòng tin vào cuộc đời tốt đẹp ở thế giới bên kia”. Riêng cái này ông Lý -Ninh nói đúng quá. Người dân thấp cổ bé họng, dù mang danh ông chủ bà chủ có nhan nhản “đầy tớ, công bộc” ở bên, nhưng đụng việc vẫn phải kêu trời.

Chùa chiền lễ hội cũng đầy người mũ cao áo dài chứ đâu chỉ kẻ đầu đen, đâu chỉ nhà buôn cầu mong cho các phi vụ làm ăn trót lọt.

Các vị đạo cao đức trọng ấy bảo "tôn giáo là nhân cách hoá giới tự nhiên, là “đánh mất bản chất người”, khoác cho thần thánh những sức mạnh siêu nhiên để rồi từ đó con người có chỗ dựa, được chở che, an ủi, dù đó chỉ là chỗ dựa hư ảo”. Chí lý! Thế mà vẫn đến ầm ầm.

 Chùa Phúc Kiến- Hà Nội

Tham dự lễ hội là quyền của mọi người, là sinh hoạt văn hóa lành mạnh, nhưng lạm dụng nó, biến nó thành công cụ và sử dụng nó vào mục đích này mục đích kia thì thật không hiểu.      

Thằng bạn mình “mất dạy”, bảo rằng các cụ chăm dâng hương cúng tế là vì ngỡ ngàng không hiểu sao mình lại được ngồi vào vị trí quyền lực (và quyền lợi) đến vậy nên phải đi lễ tạ. Kẻ chưa có chức thì mong chức (xin ấn); người đương chức thì cầu cho trong ấm ngoài êm, “bốn phương phẳng lặng hai kinh vững vàng” nên cũng phải nhờ vào thần phật.

Thằng này không khéo lại "tự diễn biến" nên mình không tin. Mình chỉ tin các bậc tiền bối, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác thôi. Họ bảo “Mọi hiện tượng trong đời sống tinh thần, xét đến cùng, đều có nguồn gốc từ đời sống vật chất”. Vì thế nô nức đi lễ chùa, ở một góc nhìn khác, chưa hẳn đã là biểu hiện của thái bình thịnh trị, của quốc thái dân an./.

Chuyện của bà.

Mình nghiệm thấy trò chuyện với những người không cùng thế hệ, khác biệt văn hóa, sở thích, học vấn, nghề nghiệp…không bao giờ vô ích. Nếu như người trẻ luôn phá cách, sáng tạo, đổi mới thì người già chiêm nghiệm và đúc kết. Điều mà người già còn có thể nhớ tới hôm nay hầu hết đều có giá trị  rất lớn. Nếu không nó đã bị lớp bụi thời gian và hỉ nộ ái ố của cuộc đời phủ lấp.  

Cũng chính vì thế mà mình khoái nghe bạn trẻ nói chuyện tương lai và sẵn sàng ngồi hàng giờ cùng người già hoài niệm câu chuyện của hôm qua.

Miếu làng ( trên đường từ xã Thanh Tân vào Đình Phùng) 

Tết này về Kiến Xương-Thái Bình, quê vợ, cũng được nghe bà ngoại đằng vợ (hơn  90 tuổi) ôn lại chuyện những năm 50 thế kỷ trước.

Người già hay ôn cố tri tân. Nay ngồi trong căn nhà khang trang cùng con cháu đề huề thường nhớ những cái tết chạy loạn.

Trước năm 1954 người nông dân ở Kiến Xương Thái Bình vừa lo chạy lính bảo hoàng, vừa lo chạy giặc Tây. Hồi đó du kích (đội Thái Hùng) hoạt động mạnh. Hễ thấy ai vào bốt địch, cho dù chỉ là buôn thúng bán mẹt, cũng bị nghi ngờ là chỉ điểm, Việt gian, có thể bị du kích ám sát bất cứ lúc nào. Nhiều người bị oan. Tình hình vốn chẳng thân thiện giữa hai bên lương giáo càng trở nên căng thẳng. Đốt - phá - giết chóc diễn ra hàng ngày. Đau nhất là người nông dân của hai thôn lương giáo tàn sát nhau.

Nhà thờ Giáo Xứ Giáo Nghĩa  (Đình Phùng) 

1954 hòa bình lập lại. Người nông dân chưa kịp trọn niềm vui độc lập thì không khí cải cách ruộng đất xộc tới. Đầu tiên là giảm tô với khẩu hiệu “Phát động giảm tô, tiến tới thoái tô, chuẩn bị cải cách.”

Không khí nóng ran với hàng đoàn người đi vòng quanh khắp xóm hô hào khẩu hiệu. Đến 1955 thì cải cách ruộng đất. Khi ấy ông ngoại (bên vợ) mình đang đi bộ đội ở tận vĩ tuyến 17 cũng bị Đội (đội cải cách) vào tận nơi xách cổ về để đấu tố vì gia đình có chút của ăn của để nên bị quy địa chủ. Hơn nữa, ông ngoại mình còn bị nghi ngờ là Quốc dân Đảng. 

Người sống qua thời đó đều biết câu “nhất đội nhì giời”. Đội bảo bắn là  bắn. Miễn kêu ca! Thật ra thì Đội về xã có dựa vào cán bộ cốt cán (là những bần cố nông trong thôn). Những người đói rách cùng cực nhất trong làng, chuyên đi làm thuê hoặc ở đợ bỗng dưng quyền hành chỉ sau Đội. Lúc đó bí thư và chủ tịch sợ cốt cán một phép. Chỉ cần bần cố nông tức khí (hoặc khoái chí) nói “thằng này là Quốc Dân Đảng”, "Thằng này địa chủ gian ác" thì gần như nắm chắc án tù hoặc bị lôi ra sân đình, bùm phát, lăn quay. 

Chẳng biết Đội ở chỗ khác thế nào chứ nghe bà mình kể, Đội ở Đình Phùng- Kiến Xương, cũng đã biết lợi dụng quyền lực. Hồi đó chưa tham nhũng nhưng hủ hóa thì có. Vì thế mới có vè: Đội về đội dựa vào mông/ Đội đi Đội để trống bồng cho ai.             

Trở lại chuyện của ông ngoại. Sau khi bị dẫn giải về xã, người ta bắt chính bà mình ra sân đình để đấu tố chồng. Bà mình kiên quyết không đấu. Bần cố nông chạy lên chỉ mặt quát sao không đấu. Bà mình chỉ tay vào mặt người đó, nói không có ông ấy thì không có các ông các bà hôm nay ngồi ở đây mà đấu tố. Rồi bà mình quay sang Đội, hạ giọng, nói chồng tôi đi cách mạng mà sao các ông lại bắt tù. Đội trừng mắt quát: Mình chồng mày mà làm cách mạng được à? Bà tôi điên tiết "bật" lại: Mình chồng tôi không làm được cách mạng, nhưng một mình Hồ Chí Minh cũng không làm cách mạng được. Đội cứng lưỡi.

Khi vào vĩ tuyến 17 để bắt ông ngoại tôi, Đội thu được một chiếc bút máy Parker, một chiếc đồng hồ đeo tay hiệu Irivin và ít tiền mặt. Dưới con mắt của Đội và nhiều người lúc bấy giờ, sở hữu những vật dụng sặc mùi tư bản, đế quốc như thế thì chắc chắn phải là một tên tiểu tư sản ăn chơi phè phỡn, núp dưới vỏ bọc cán bộ cách mạng. Rất nguy hiểm!

Chợ Nang-Đình Phùng

Ông ngoại cùng một số cán bộ khác bị quy (nhầm) địa chủ nên phải đi tù ở Yên Bái.  Bà tôi, vì là con nhà thuộc hàng trung nông, được ăn học, biết chữ, nên đã viết thư kêu oan gửi thẳng lên Bác Hồ. Biết chắc là đường thư tín khó đến tay Cụ, bà đã nhờ một người quen làm văn thư ở tỉnh ủy Thái Bình gửi theo đường công văn.

Thật bất ngờ! Bác nhận được thư và trả lời. Thư Bác viết tay, ngắn thôi, đại ý là cải cách có sai lầm. Cháu cứ yên tâm. Sẽ có đội sửa sai về tận nơi làm việc. Cuối thư Bác ký tên hẳn hoi. Kể đến đây, bà  thở dài tiếc hùi hụi vì lá thư ấy không còn do chiến tranh loạn lạc.

Đến giữa năm 1955 thì sửa sai. Ông ngoại được minh oan sau hơn tháng đi tù, da dẻ vàng ệch. Sau đó nhà nước bồi hoàn danh dự bằng cách cho đi ăn dưỡng mấy tháng, nghe đâu ở Hải Dương. Chiếc bút máy và đồng hồ bị tịch thu, bà tôi đòi lại được gần hết.

Mình  nhìn bà mà phục quá! Cả đời vì chồng vì con!  Dường như đoán được ánh nhìn ấy, bà nói ngay: Người nông dân khổ lắm cháu à!

Để phá tan sự tĩnh lặng u ám của hoài niệm buồn, mình bảo giờ có “nông thôn mới”, đường xá bê tông sạch sẽ hết cả rồi bà nhỉ. Bà không hưởng ứng, chỉ chép miệng, nói nhà nước cho nửa, dân góp một nửa. Có nhà mỗi khẩu phải đóng triệu bạc, người nông dân nghèo tiền đâu ra cháu.

Rồi bất chợt bà ngước nhìn mình, nói chỉ thành thị các anh là sướng, được nhà nước làm vỉa hè, mắc điện nước vào tận cửa.

Mình giật thót, định chống chế rằng thuế đất thuế nhà của chúng cháu cao hơn nhưng kịp dừng lại. Với bà, một người đã sống gần trọn thế kỷ thì không cần giải thích.  Kể cả với mình, một thằng sinh ra từ nông thôn thì có ngụy biện kiểu gì cũng phải thừa nhận người nông dân luôn khổ. Nghèo: khổ, có chút của ăn của để cũng vẫn...khổ!

Chợ Nang - Đình Phùng- Kiến Xương - Thái Bình

      

                

       

Tết trồng cây: Không hiểu.

Trước Tết Nguyên Đán mình có biên tập một loạt bài nói về tết trồng cây nên thấy một điều rất lạ là vấn đề môi trường ở thập kỷ 60 của thế kỷ trước chưa đặt ra cấp bách lắm; vả lại Việt Nam còn đang vất vả lo thống nhất đất nước, vậy mà Bác đã quyết định phát động tết trồng cây, và nó được duy trì tới tận hôm nay.

Nhưng ngạc nhiên hơn nữa là chỉ sau đó chục năm, những năm 70-80 trên Đài TNVN ra rả phát đi các bản tin khích lệ địa phương đốt được nhiều rừng để làm nương?! Không hiểu.