ÔN THI

 Nay con gái bảo chở sang Thư viện Quốc Gia. Hỏi làm gì, nói ôn thi.

Nghe vậy lại nhớ tuổi thơ của mình. Mình chỉ tốt nghiệp đại học nhưng thi cử thì nhiều, giờ có đêm giật mình tỉnh giấc người đầm đìa mồ hôi, hóa ra vừa mê phải ôn thi.

Nhỏ, mình từ Bắc Vô Nam, từ hệ 10 năm sang hệ 12 năm (trong Nam) phải kiểm tra xếp lớp. Bị xuống 1 lớp cho phù hợp với chương trình. Rồi từ Nam ra Bắc (12 năm và 11 năm) lại thi kiểm tra xếp lớp, đương nhiên bị đánh thụt xuống 1 lớp (chả nhẽ GD miền Bắc lại "không bằng" GD miền Nam à).

Mình ở Xóm Lò, giờ vẫn ở đây, làng thuần nông, nên cả hội rủ nhau lên đê, chui vào ruộng ngô cho yên tĩnh để ôn. Xóm có ông Tuấn hơn mình 2 tuổi (mất rồi) chơi lớn, ôm sách trèo lên cây phi lao để ôn. Gió hiu hiu ngủ thiếp đi rơi mẹ xuống gãy lòi xương.

Xóm Lò nhiều lò gạch. Xưa những lò thủ công 7 vạn, 10 vạn gạch là lớn lắm, cao sừng sững. Mình với mấy đứa tha sách trèo lên nóc lò chưa dỡ nằm ...ôn.

Trong Sài Gòn, mình ở ngay đầu cầu Kiệu. Từ đây đi qua chợ Phú Nhuận sang bên kia là chùa Vĩnh Nghiêm. Cuối những năm 70 chùa rộng rãi yên tĩnh và đẹp lắm. Địa điểm ôn thi thật là lý tưởng. Nhưng đến toàn ngắm sư với hoa đại.

Cứ tưởng xê dịch về không gian là chữ nó vào đầu. Chẳng phải! Nằm dài trên đê đọc được vài chữ thì nhìn sang bên kia sông, nơi ấy Lại Đà (Đông Hội-Đông Anh) quê mình, tưởng tượng những ngày có giỗ, giò cắn ngập răng. Tưởng tượng chán chê, thấy nó xa vời quá, lại chăm chú xem mấy con chuồn chuồn kim "cõng" nhau ngay trước mặt.

Ấn tượng và mang đậm bản sắc, có ý nghĩa ô -cốp (OCOP) nhất là ôn thi trên nóc lò gạch. Cả hội đọc được dăm chữ lại phóng mắt xuống phía Sài Đồng, đố nhau xe đang đi trên Đường 5 là xe gì.

Cũng đầu tư thời gian để ôn đấy nhưng được chữ nào đâu. Về đến cổng bố mẹ hỏi thì xoay mấy quyển vở về trước bụng, mặt nghiêm trọng, nói con đi ôn thi.

XE CỘ

 Nếu ai hỏi chiếc xe ô tô đầu tiên "được đi" là xe gì thì mình trả lời ngay: Xe chở gạch.

Làng mình trước làm lò gạch nên gọi XÓM LÒ. Xóm Lò cung cấp gạch cho nhiều công trình lớn và quan trọng ở Hà Nội những năm 60-80. Mỗi lần ra lò, xe ô tô vào làng chở gạch đi các công trường suốt ngày.

Đường làng mấp mô gồ ghề nên xe không thể đi nhanh. Đám trẻ ranh như mình thấy xe ô tô là hò nhau chạy theo nhảy lên đu bám phía sau, mặc kệ bụi mù mịt xộc cả vào trong họng. Xe ngật ngưỡng ra tới đầu làng thì thằng cuối cùng nhảy xuống.

Cái khao khát được di chuyển bằng một thứ gì đó nhanh hơn đôi chân với trẻ quê là như vậy. Tất cả đều muốn tìm kiếm 1 cảm giác khác hơn việc đi bộ chậm chạp và nhàm chán.

Loại bỏ yếu tố nguy hiểm và vệ sinh ra thì ước mơ này cũng lành mạnh và đáng trân trọng đấy chứ?

Thằng cuối cùng nhảy xuống luôn nở một nụ cười, còn hơn cả sự hả hê mãn nguyện, đấy là nụ cười chiến thắng. Đám trẻ đều đón chờ nụ cười đó. Dẫu sao thì trong đám trẻ quê cũng đã hình thành một tiêu chuẩn, đấy là SỨC KHỎE và sự GAN DẠ pha chút liều lĩnh. Thằng cuối cùng nhảy xuống bao giờ cũng hội đủ 2 tiêu chuẩn trên.

Việc đánh giá và nhìn nhận con người, chả ai dạy bọn quần thủng đít, mũi thò lò như chúng mình, được hình thành giản đơn như thế.

Năm 75-76 gì đó lần đầu được ngồi lên "con" GAZ 69. Ông già (làm công ty rau-hoa-quả) đi công tác ghé ngang qua nhà. Xe đỗ đầu làng. Bố và lái xe về nhà uống nước, mình tót lên xe ngồi. 1000 lần bảnh chọe và kênh kiệu. Mấy đứa bạn thò lò mũi xanh thân lắm mới cho chạm vào thành xe.

Khi ấy chúng nó coi mình như giời, được cho chạm nhẹ xe (đầy bùn đất) như một đặc ân, đứa nào cũng hứa "mai có kẹo vừng tao với mày ăn chung nhá...nhá".

Cũng có vài đứa giả vờ khảnh, ra cái điều ta đây không thèm, đi lướt qua. Mình nhỏng cổ vẫy tay, gọi này... ày...ày! Nó vẫn chả thèm, nhưng đi một đoạn xa thì ngoái lại, cứ đứng nhìn, nhìn mãi.

Hàng xóm

Cạnh nhà có chị độc thân. Một hôm chị đem về con mèo thì đêm mèo gào thảm thiết. Hàng xóm không ai ngủ được sang bảo chị. Chị khục khoặc một hồi rồi mấy hôm sau bán mèo.

Bán mèo được vài hôm chị mua chó. Lạ cái chó cũng kêu suốt đêm. Hàng xóm lại sang đứng đầy ngoài hàng rào chỉ trỏ phàn nàn. Chị ra lườm tất cả một lượt rồi vào nhà đóng sầm cửa nhưng sau cũng bán chó.

Bán chó được vài hôm chị đem về một... ông. Lần này thì ông ấy không kêu mà chị kêu suốt đêm.

Hàng xóm khó chịu kinh khủng, đặc biệt là mấy ông, nên nhất loạt đâm đơn ra tổ dân phố. Đơn thưa "Nuôi mèo thì mèo gào, nuôi chó thì chó kêu; nuôi người..."

Tổ trưởng dân phố điệu chị ra hội trường thôn. Ở đó đã đông đủ "nguyên đơn"- toàn các ông. Chị hất mặt, nói tôi nuôi mèo các bà phàn nàn, tôi bán; tôi nuôi chó các ông kêu, tôi bán; giờ tôi nuôi cái con người các ông cũng khó chịu?

Cái con này không thể bán được! Đấy, ông nào đem về nhà mà nuôi đi. Tôi cho!

Tình bạn tan vỡ hay 1 chuyện chép ở bệnh viên

Hôm rồi trông bà trong viện, cạy cục mãi mới thuê được phòng tự nguyện 2 giường, chung với một bạn chạc tuổi.

Đêm về! Bệnh viện ngoại thành vắng tanh. Đợi lúc hai cụ ngủ, hai đứa kê ghế ra đầu hành lang gọi ấm trà, làm điếu thuốc ngồi tâm sự. Bạn hỏi tuổi mình, mình hỏi tuổi bạn; bạn hỏi gia đình mình, mình hỏi gia đình bạn.

Hai thằng đàn ông cùng cảnh, cùng tuổi lại có nhiều điểm chung nên dễ gần. Mình rót nước mời bạn, bạn rót nước mời mình; mình châm thuốc cho bạn, bạn lại châm thuốc cho mình...

Hai đứa hẹn khi nào các cụ hết bệnh thì đến nhà nhau, thăm nhau và nhất định phải nhậu một bữa ra trò. Đêm dần về khuya, trước lúc đi ngủ, hai đứa lấy số của nhau, nắm chặt tay nhau, nói nhớ nhé, nhớ nhé. Mình bảo nhớ rồi nhớ rồi, quên sao được.

Gần sáng, nghe lịch kịch, hé mắt thấy bạn đang thu dọn đồ rồi dìu mẹ, lạnh lùng rời đi.

Mẹ mình bảo mày ngáy to quá nó không ngủ được. Nó bực bội kêu y tá trực vào, mày vẫn ngáy như sấm…

Khổ thế! Tình bạn tan vỡ .

Cần người giúp việc

 Bà cụ nhà tôi 85, tạm cho là khỏe nhưng đôi lúc cũng "nhớ nhớ quên quên" đến mức thực thà.

Tìm mãi mới được chị Osin, chị đến chiều tối hôm trước thì sáng sớm hôm sau chị xin về.

Bà dì môi giới bảo, mẹ mày nói với nó là vợ mày kỹ tính sạch sẽ, làm gì cũng làm 2 lần, lau nhà hai lần, rửa bát cũng 2 lần. Nghe thế nó...sợ.

Tôi bảo bà cụ, bà nói vợ con thế thì ai người ta dám ở.

Rồi cũng tìm được một chị khác. Lần này bà cụ rút kinh nghiệm không nói vợ tôi nữa mà rỉ tai : - Con giai tôi cẩn thận lắm, làm gì nó cũng làm 2 lần... Chị mắt rực sáng long lanh, bẽn lẽn nói thế ạ thế ạ.

Được 1 tháng, sau chị cũng khăn gói đi nốt. Bà cụ hỏi sao, chị ấy nói:

- Anh ấy..."lười" lắm !

Làng Lại Đà

 Hồi bé về quê (Lại Đà) ấn tượng nhất vẫn là cổng làng, đường làng và quán lò rèn ngay cổng chính.

Đường làng sống trâu để dễ thoát nước, được xếp nghiêng bằng gạch thẻ, đều và ngay ngắn, qua năm tháng, mạch vữa mòn lõm sâu nên chỉ còn trơ gạch, dắt xe đạp cứ nhảy lồng cồng nhưng vẫn thích.

Ông già mình bảo thời trước lấy vợ làng này phải góp gạch xây đường, thế mới có đường đẹp như vậy. Hóa ra các cụ đã "xã hội hóa", "nhà nước và nhân dân cùng làm" từ lâu.

Đặc sản của Lại Đà là rau cần. Xưa làng chỉ 1 trục chính như đã kể. Bên trái là các xóm, từ Xóm 1 đến Xóm 15, thiết kế rất khoa học, còn bên này đường làng là ao. Chỉ riêng ao có loại bùn rất đặc biệt ở Lại Đà mới trồng được loại rau cần to như ngón út, trắng nõn nà, ăn giòn sần sật, ngọt lịm. Tết đến nhà nào cũng làm món rau cần xào bún, ăn mát ruột lắm các bác ạ!

Lại nói về cổng xóm, mỗi xóm ở Lại Đà có một cổng, cổng nào cũng cổ kính rêu phong, thiết kế mềm mại, hài hòa. Rồi nhu cầu làm đường bê tông, phải nâng cốt đường lên làm cho cổng xóm tụt xuống; rồi xe công nông xuất hiện, chiếc cổng xóm nhỏ xinh ngàn đời bỗng dưng thành kẻ thù.

Xưa, họ Ngô Thiệu hầu hết tập trung ở Xóm 2 (sau cải cách ruộng đất thì khác). Cho nên khi bàn phá cổng xóm ông bác mình cố giữ nhưng rồi cũng... thua. Mình về quê, nói bác ơi, bảo tồn và phát triển là câu chuyện của thế giới chứ chả riêng gì Lại Đà.

Ảnh: TBT về làng, chỗ này là cổng Xóm 7, còn tôi đứng ở cổng Xóm 2. Những chiếc cổng này nay không còn nữa.

Cụ Bùi Lương

 Hôm nay xem trên mạng tình cờ thấy bác Bùi Lương đang dạy chạy online.

Hồi tôi làm thể thao, hay lui tới các giải điền kinh, trung tâm Nhổn ... cũng hay gặp bác. Dân điền kinh ở VN không ai không biết bác Bùi Lương (sinh 1938) , người giữ kỷ lục 14 năm liền ở cự ly 5000-10000m.

Anh Xuân Bách, sếp tôi, đồng thời cũng là một VĐV điền kinh cự ly dài, kể giai thoại.

Tối đó có thằng trộm đột nhập vào Trung tâm huấn luyện Nhổn, khu vực đội điền kinh. Bị phát hiện, nó chạy, VĐV Bùi Lương đuổi theo. Nhổn thời đó xung quanh toàn cánh đồng. Tên trộm thông thổ ban đầu chạy rất nhanh, dù cánh đồng vừa cày vỡ, bác Lương cứ thũng thẵng chạy bám theo. Đến lúc mệt quá nó dừng, bác cũng dừng cách chục mét cho nó nghỉ, hết mệt nó lại chạy, bác lại đuổi....

Cuối cùng kiệt sức nó nằm vật, đành thúc thủ. Bác bắt trộm rất nhân văn!

PS : Cụ mất hôm 1/7/2024 . Sau clip dạy chạy chưa đầy 1 tháng