Cây mắm và cây đước.

Ở hệ sinh thái vùng nước mặn chúng ta gặp nhiều nhất là cây đước và cây mắm. Mình chưa phân biệt được 2 loại cây này vì nếu nhìn qua chúng khá giống nhau. 

Mắm là cây tiên phong, là người lính xung kích của vùng đất bồi ven biển. Trước đây, mỗi năm Cà Mau vươn ra biển được gần 100m cũng một phần nhờ loài cây có cái tên chứa đựng hương vị mặn mòi như biển cả này.

Đường xuống Cà Mau.

Mắm là loại cây bén rễ đầu tiên ở vùng đất bồi, cắm bộ rễ tua tủa ôm trọn lấy phần đất đai còn lỏng toẹt, nhão nhoét cho con người.  Đến khi mảnh đất ấy dần dần nổi lên khỏi mặt nước,  mặt đất đã se lại thì cũng là thời điểm mắm cho quả. 

Lúc này đước như đội quân chủ lực hùng hậu từ phía đất liền ào ra chiếm lĩnh trận địa. Dường như mắm đã dồn tất cả chút sức lực nhỏ nhoi của mình vào bộ rễ để giữ đất nên phần thân và tán chẳng thể bì với đước - cây vừa tiếp quản, lại sẵn nong sẵn né hưởng phù sa đất mới - nên trẻ trung, phong độ. Đước vút cao toả bóng che lấp toàn bộ loài mắm, vốn thấp hơn, nằm bên dưới.  Mắm chết dần vì không thể  bon chen đọ tán cùng đước để hít thở ánh nắng mặt trời.

Trước khi chết, mắm vẫn còn thai nghén cho đủ tháng đủ ngày để cố gượng tung trái, vung hạt về phía chút đất non còn hoà với nước biển mặn mòi. Ở đó những hạt mầm lại tiếp tục sinh sôi để giữ đất. Người ta nói “mắm trước đước sau” là vì thế.

Dẫu chưa đến vùng ngập mặn, ta vẫn thấy đước hiện diện ở nhiều nơi. Đấy chính là than cây đước (than hoa). Than đước đun rất đượm, khi đun không bị nổ lách tách bắn lửa ra nguy hiểm như than các loại cây khác. Ở trong bếp hay ngoài quán nhậu, người ta  nhắc tới cây đước như thế, cho dù nó đã thành than. 

Còn mắm,  khi hoàn thành sứ mệnh thì lặng lẽ rút lui nhưng vẫn không quên ươm mầm cho tương lai ở vùng đất mới. Nó ra đi nhẹ tênh.

Mắm- loài cây có cái tên chẳng chút mỹ miều, không thể lấy gỗ, củi đun thì khói, quả ăn thì đắng- cứ âm thầm làm tròn bổn phận của mình. Đến bộ rễ xù xì kiên gan là có giá trị nhất cũng ngập sâu trong nước, lẩn khuất chứ chẳng mấy khi trồi lên khoe công trạng với người. Ở đời vẫn còn bao thứ khuất lấp trong veo đáng kính !

Phía sau cột mốc là rừng đước