Ngô Thiệu Phong : Đất Mũi - những cánh rừng mong manh.

Xuống Đất Mũi đang loanh quanh chẳng biết đi đâungoài cái mốc toạ độ, ông xe ôm giới thiệu “khu sinh thái”. Ừ thì đi!

Nơi mà ông xe ôm gọi là “khu sinh thái” thực ra có mỗi 2 cái nhà lợp tôn, một cho gia chủ và một để làm quán. Gia chủ nép hẳn vào một góc nhỏ để lại phần lớn diện tích ngôi nhà cho khách, với mấy cái chiếu, nơi đó được gọi là homestay. Cũng chẳng sao vì cả Đất mũi này là khu sinh thái rồi còn gì.

Tới nơi thì ông chủ khu sinh thái kiêm chủ quán chân đất quần xà lỏn đang ngồi nhâm nhi với bạn. Trên nhà sàn dựng sát vuông tôm có 4 khách, một cặp tình nhân và cặp kia là dân làm ăn.

Ông lái xe ôm bảo tôi cứ ăn nghỉ thoái mái, khi nào về thì gọi. Nói xong ông quay xe đi thẳng. Tôi ớ người vì chưa trả tiền, nhưng chợt nhớ đang ở ấp Cồn Mũi, xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển. Từ đây muốn về Cà Mau duy nhất một con đường là ra bến Rạch Tàu để về bằng xuồng cao tốc. Mà ông xe ôm thì ngày đêm túc trực ở đó. Tàu ghe nào vào ra, có bao nhiêu người, quen lạ đến mảnh đất này ông biết hết. Lúc về chẳng gọi ông thì biết gọi ai.

Cuối cùng ông chủ cũng đem chén rượu sang bàn cụng với tôi. Hai vị khách dân làm ăn ngồi từ đầu cũng đánh tiếng gọi sang nhậu chung cho vui. Thế là trên cái bàn nhậu ở nơi tận cùng của đất nước có 4 vị khách, ở 4 địa phương khác nhau: tôi - Hà Nội, chủ quán-Nam Định, hai vị khách kia ở Đà Nẵng và Nghệ An.

Bàn nhậu của người tứ xứ

Chủ quán tên Hướng, quê Nghĩa Hưng. Anh kể cách đây hơn chục năm, vài anh em cùng quê (đang múc sình thuê ở đây) rủ vào đất này kiếm sống. Với nghề thợ mộc trong tay, anh dễ dàng vượt qua những ngày đầu gian khó chân ướt chân ráo định cư nơi xứ lạ. Thế rồi cái vùng đất lắm tôm nhiều cá, thiên nhiên ưu đãi chiều chuộng con người đã làm anh mê đắm và thừa sức thuyết phục anh đưa hết vợ con vào định cư lâu dài.

Tôi hỏi về những ngày đầu khởi dựng cơ nghiệp ở nơi toàn rừng tràm rừng đước và nước mặn, khác xa với đồng đất quê anh. Anh say, chuyện nọ sọ chuyện kia, nhưng chắc nơi đây cũng chẳng có gì quá vất vả khiến anh phải nhớ, nhất là đối với một người nông dân quen chịu khổ cực, có thời là dân đào vàng thuê.

Trên đường vào nhà anh, người lái xe ôm nói với tôi Đất Mũi giờ người Bắc vào toàn làm chủ. Có lẽ cũng phải thôi. Bản tính người miền Bắc, người miền Trung là chịu khó, chắt chiu và biết tính toán làm ăn. Cho nên không chỉ ở đây mà hầu như khắp miền Nam, nơi họ chọn làm quê hương thứ hai, họ đều có cuộc sống thoải mái, dễ dàng.

Anh Hướng bảo tôi và anh đang ngồi ở chính giữa vùng lõi của khu dự trữ sinh quyển thế giới, đi quá nhà anh vài trăm thước là mốc toạ độ của mũi cực nam tổ quốc, chạy thêm tí nữa là đến bến tàu không số, nơi từng đón các chuyến tàu chở vũ khí vào Nam.

Cho dù đang ngồi ở vùng lõi, xung quanh bạt ngàn đước, mắm, bần…, nhưng Đất Mũi giờ cũng huyên náo chứ không còn cái vẻ tịch mịch hoang sơ. Bến Rạch Tàu - nơi được coi như trung tâm xã Đất Mũi- có hai nhà nghỉ. Ông lái xe ôm khoe giờ đây cũng có gái. Hỏi ở đâu, ông nói tới quán bia. Hàng hoá cũng đắt đỏ, có khi còn đắt hơn Cà Mau. Một ký bề bề (trong này gọi là tôm tích) vợ anh Hướng bảo 1 triệu 2. Được cái chị nói ngọt như mía lùi, dẻo quèo quẹo cho dù giọng Nam Định quê chị chẳng trốn đi đấu được.

Ở Đất Mũi đa phần người dân làm nhà trên cọc, cách mặt đất chừng hơn mét. Nhà khá giả dùng cọc bê tông, còn không thì cọc tràm cọc đước. Thấy anh Hướng bảo làm vậy rẻ hơn chứ không phải là lo nước ngập. Đường xá vào các ấp hôm nay cũng được đổ bằng bê tông chứ không chỉ dùng ghe thuyền đi trên kinh rạch như xưa. Nhưng tôi thấy hình như người dân ở đây vẫn chưa “quen” đi đường bộ? Bởi hệ thống đường bê tông mới làm bị gẫy sập nhiều chỗ do nền đất yếu, đất lở trống hoác hai bên mà chẳng thấy nơi nào được gia cố.

Anh Hướng nói vuông tôm của anh hơn 7 ha, dưới nước là của mình, còn từ mặt nước trở lên nhà nước quán lý, một cái cây nhỏ cũng không được phép đụng vào. Nói vậy thôi chứ muốn tăng diện tích mặt hồ buộc phải giảm diện tích cây, điều đó khỏi bàn cãi. Vì thế, nếu phát triển vuông tôm thiếu kiểm soát thì chẳng mấy chốc rừng sẽ thưa dần. Ngay bây giờ, nhìn trên ảnh vệ tinh Google map cũng thấy nhiều khu vực xã đất Mũi và mấy xã lân cận rừng bị cào, bị bóc nham nhở để lấy mặt nước nuôi tôm.

Ao nuôi và những cây rừng

Khu vực bến tàu không số đang được xây kè vòng hẳn ra phía xa ngoài mép nước, bên trong vẫn còn những ống cống lớn xếp chồng lên nhau cao như toà nhà 2 tầng để ngăn sóng. Nhiều khu vực ở ĐBSCL đang bị sạt lở do biến đổi khí hậu. Cơn thịnh nộ của thiên nhiên sẽ khốc liệt hơn nhiều nếu con người không chủ động ngăn chặn và biết sống nương theo tự nhiên. Ông lái xe ôm khoe chỉ năm sau thôi sẽ có đường bộ chạy thẳng từ Năm Căn xuống Đất Mũi. Điều đó có nghĩa du khách có thể lái xe ô tô từ Sài Gòn thẳng xuống đây mà không cần đi xuồng cao tốc, Đất Mũi sẽ có ATM để khách rút tiền… Nghe cũng mừng nhưng cũng lo lo cho số phận của những cánh rừng vốn dĩ đang rất mong manh.

Từ bao năm nay, cây bần, đước, mắm, tràm, sú, vẹt… là người bạn bảo vệ trung kiên, trung thành và chung thuỷ của người dân vùng đất bồi, đất mới. Không có nó, không thể có đồng bằng phì nhiêu như hôm nay. Con tôm giúp gia đình anh Hướng từ thân phận tha hương làm thuê xúc mướn trở thành ông chủ, nhưng cũng đừng quên chính cây sú, cây vẹt đã giữ đất lấn biển để hôm nay anh và nhiều gia đình đang có những mùa tôm cá bội thu. /.

Một vài hình ảnh ở Đất Mũi.