Ôi PISA!

Hồi còn trực tiếp theo dõi mảng GD, tôi rất mê Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (Programme for International Student Assessment-PISA), nhất là khi được trò chuyện điều này với GS Lâm Quang Thiệp, một người nghiên cứu khá sâu về khoa học đánh giá.

Thế nhưng hôm nay biết học sinh nhà mình xếp hạng 17 trong số 65 quốc gia thì lại thấy nó không còn hấp dẫn nữa. 

Thoạt đầu thì cái điều “khiến Bộ GD - ĐT cũng bất ngờ” này chỉ làm tôi nghi ngờ. Nhưng sau lại tự nhủ: cứ nghi ngờ như thế có mà nghi cả ngày. Bởi chúng ta rất "tài" trong việc biến mọi sự bài bản, nghiêm túc, chuẩn mực… thành cái gì đó qua loa, đại khái, xuê xoa; chúng ta thừa mẹo mực, độ tinh quái và sự ma lanh để hóa giải và vô hiệu tất cả sự can gián, thậm chí thủ tiêu từ trứng nước bất kỳ những phản biện tích cực nào ảnh hưởng tới mục tiêu đen tối. 

Tôi từng tự hào cái lũy tre, cái đình làng đã kiên gan chặn đứng sự đồng hóa của ngoại bang sau hàng ngàn năm nô lệ. Thế nhưng bây giờ tôi lại rùng mình khi khả năng đồng hóa ấy trở mặt. Nghĩa là cái xấu, cái hạn chế của dân tộc đang gặm nhấm, xâm lăng và đè bẹp sự văn minh, tiến bộ của nhân loại.

Rất có thể những nhận định trên đây thiếu sự tỉnh táo và chừng mực. Nếu vậy thì xin kể thêm câu chuyện này.

Cái chuông báo cháy ở cơ quan tôi không hiểu trục trặc kiểu gì mà thỉnh thoảng  réo ầm, mặc dù không cháy, cũng chẳng khói. Hồi đầu nhiều người còn nhổm đít hốt hoảng nhìn quanh, sau nghe mãi quen với báo động nên mặc kệ. Trộm nghĩ: cháy thật chết cả nút.

Đấy! Khi mà sự giả dối trở thành cơm bữa thì cho dù sự thật mười mươi cũng đâu dễ để xác lập lại lòng tin.