Loa phường và quản trị xã hội.

Sáng nào tôi cũng đi làm qua ngã tư Hàng Dầu và Lò Sũ (Hà Nội ). Cái lối đi quen thuộc khiến tôi chẳng bao giờ để ý cảnh vật xung quanh, chỉ biết cứ đến chỗ có tiếng hai cái loa hướng vào nhau ổng ổng như cãi vã thì đích thị đấy là ngã tư Lò Sũ - Hàng Dầu. Có bận cố lắng nghe nhưng tôi chẳng hiểu loa đang phát cái gì vì mỗi cái của một phường, phát hai nội dung khác nhau.

Chuyện loa phường dư luận có ý kiến cả chục năm nay nhưng vẫn vậy. Rõ ràng nhà quản lý biết thừa những rắc rối phiền toái nhưng vì lý do nào đấy họ vẫn duy trì sự tồn tại của chúng.

Mục đích của loa phường chủ yếu để thông báo cắt điện, dọn vệ sinh và tuyền truyền các đợt ra quân… Như vậy có thể nói chức năng chính của nó là góp phần quản trị xã hội.

Vì thế đừng hy vọng tiếng loa phường mất đi trong ngày một ngày hai, nhất là tình hình trật tự, trị an, tôn trọng pháp luật còn phức tạp như hiện nay.

Đấy là tôi đứng ở vị trí các nhà quản lý mà suy diễn như vậy, chẳng biết có đúng không. Nhưng mà dù chức năng nhiệm vụ của nó là gì đi nữa, thiết nghĩ, các nhà phụ trách loa phường ở các cấp cũng nên quan tâm tới một vài nguyên tắc thế này.

Trong giao tiếp, bất cứ ở dạng nào, đều phải hoàn tất quá trình: (người) NÓI phải (có người) NGHE, NGHE phải HIỂU, HIỂU phải LÀM thì quá trình giao tiếp ấy mới coi là thành công trọn vẹn.

Trong lý luận truyền thông kinh điển, quá trình này có thể diễn giải như sau: THÔNG TIN -> NGƯỜI TIẾP NHẬN-> THAY ĐỔI NHẬN THỨC-> PHẢN HỒI. Nếu bị gián đoạn ở bất cứ một khâu nào trong chu trình khép kín nói trên thì giao tiếp (thông tin) cũng bị coi là thất bại.

Như vậy có thể thấy ngay từ cái khâu đầu tiên (NÓI - NGHE) loa phường đã thua rồi còn gì. Nói mà không ai nghe thì mớ âm thanh ồn ào ấy chỉ góp phần làm ô nhiễm môi trường.

Mỗi giai đoạn lịch sử có những biểu tượng riêng. Tôi nhớ những năm 70-80  ở miền Bắc, trên các bức tranh cổ động cho đời sống công nghiệp hiện đại thể nào cũng vẽ những ống khói cao ngất nhả khói mù mịt lên bầu trời. Rồi giai đoạn ĐỔI MỚI là hình ảnh các khu tập thể tua tủa dàn ăng ten vô tuyến, trông rất thiếu thẩm mỹ.

Loa phường, cùng với những khẩu hiệu chăng dọc ngang các tuyến phố, có lẽ là những hình ảnh hiếm hoi từ thời bao cấp còn sót lại nguyên vẹn ở giai đoạn của nền kinh tế tri thức hôm nay. Chẳng thể phủ nhận sứ mạng lịch sử của khẩu hiệu và loa phường trong những ngày miền Bắc vừa sản xuất vừa chiến đấu. Song, mỗi giai đoạn có những đặc điểm riêng; những thứ có giá trị, hoạt động hiệu quả một thời không có nghĩa chúng vẫn phát huy tác dụng tốt như vậy ngày hôm nay.

Dân trí, thông tin và các loại hình truyền thông đã có bước phát triển rất mạnh, vì thế việc quản trị xã hội cũng nên quan tâm tới bối cảnh và đặc biệt là đối tượng để lựa chọn phương tiện sao cho hợp lý.                 

Ngô Thiệu Phong