Lên và khao

Hắn, bạn tôi, chưa bao giờ mừng thế. Hắn bá vai tôi kéo về phía cổng, chân đi miệng nói, ông đi với tôi, tối nay mấy anh em mình nhậu chơi, tớ khao.

Vợ hắn đến bạn bè còn sợ, sao nay dễ tính thế nhỉ, cho hắn đi nhậu, lại còn khao. Biết tôi nghi ngờ, hắn nháy mắt tinh quái thì thầm, tối qua nộp thuế rồi, hoành tráng, lại còn nộp thêm cả giá trị gia tăng nữa, hôm nay vợ thưởng. Tôi cười phì nói, hóa ra ông cho tụi này nhậu cái vụ đêm qua của vợ chồng ông. Bố khỉ, đến lên giường cũng khao.

Nghĩ bụng ở xứ ta dễ khao thật. Lên nhà mới, lên xe hoa, lên bố lên mẹ lên ông lên bà… khao đã đành, vợ chồng hắn lên đỉnh còn khao tưng bừng thì hết biết. Chẳng trách người Việt được đánh giá là lạc quan nhất thế giới.

Tất nhiên mấy cái lên… đó khao hay không còn tùy tính nết và hoàn cảnh gia chủ. Song lên chức thì ở xứ ta hầu như ai cũng khao.

Chỗ tôi có ông mới trúng tổ trưởng dân phố, cái chức tí ti thế mà khao ầm ĩ mấy đêm liền. Bạn bè chưa được đánh chén, gặp nhất định sẽ hất hàm nói, thế nào, khao đi, rửa ghế đi chứ. Giả thử là người không thích bày vẽ rình rang mà gặp cảnh huống ấy cũng khó xử.

Lên chức có nghĩa là nhận nhiệm vụ cao hơn, khó khăn hơn, đòi hỏi phải nỗ lực và cống hiến nhiều hơn. Tóm lại là vất vả hơn, vậy hà cớ gì khao?

Hình như trong xã hội đã mặc định việc lên chức đồng nghĩa với lên xe xuống ngựa, tiền hô hậu ủng, quyền cao chức trọng, bổng lộc danh vọng đầy mình? Tức là nhiều người nhìn cái việc lên chức ở mặt quyền lực và quyền lợi chứ ít ai xem nó ở khía cạnh nghĩa vụ và trách nhiệm. Thế mới khao và đòi khao.

Nhưng tại sao lại có cái “hình như” và “mặc định” ấy trong xã hội? Cả đám bạn đang được nhậu nhờ vụ lên đỉnh của vợ chồng hắn nhao nhao tranh luận, chẳng ai nghe ai. Bất chợt hắn dằn mạnh chai rượu, mắt long lên sòng sọc nói, các ông chữ thầy giả thầy, có biết “tồn tại xã hội thế nào thì ý thức xã hội thế ấy” không? Cả hội xanh mắt, chắc hắn say.

Có ai lên chức mà bạn bè đến động viên chia sẻ, nói, anh ơi, phía trước là gian lao, là hy sinh gian khổ và đầy cạm bẫy; bảo trọng, chân cứng đá mềm… anh nhé! Có nói thế không ạ? Người ta chỉ nói thế với thanh niên lên đường (làm nghĩa vụ quân sự), còn lên chức á? Có mà hâm !

Ngô Thiệu Phong.