Bỏ tết Mông?

Cách đây chừng 5-6 năm, khi đó tôi còn đang ở VOV2, Yang Pua Seo có đưa xem bài phản ánh một bản người Mông "hồ hởi" ăn tết Nguyên Đán và dần bỏ tết Mông.

Pùa thường nhờ tôi đọc trước những bài anh tâm đắc. Tôi đọc kỹ và nghĩ rất kỹ rồi mới hỏi Pùa rằng theo ông thì bỏ hẳn cái tết truyền thống của dân tộc mình là đúng à.

Pùa ngồi thừ ra một lúc rồi không nói không rằng gần như giật bài viết từ tay tôi chạy về phòng.

Tôi nhớ câu chuyện trên vì nhìn thấy cái quy chế như trong hình. Nói cho cạn nhẽ thì cái gì là hủ tục trong tết Mông ta vận động bà con bỏ, còn không đừng can thiệp thô bạo.

Có một nghịch lý là nhiều người phố cứ hỏi nhau "đi ăn tết Mông không" nhưng lại bảo người ta bỏ đi?! Tây tốn nhiều ngàn đô lặn lội đến chỉ để muốn đắm mình trong cái tết Mông.

Không còn tết Mông liệu có còn các trò ném pao, đánh quay, đẩy gậy; có còn lễ hội Gầu Tào nức tiếng; có còn những điệu múa điệu khèn, điệu hát cổ của những nghệ nhân; có còn những nghi lễ dân gian; có còn những trang phục truyền thống...?

Văn hóa muốn sống được phải có môi trường. Hay định đem hết về Làng Văn Hóa dưới Hà Nội phục dựng lại theo kiểu đầu Ngô mình Sở. Kể cả phục dựng nguyên bản thì đấy cũng không phải đất của nó. Nó không bao giờ sống động và thực khi xung quanh chỉ là nhà báo và quan chức. Làm gì có gió núi mưa ngàn, có suối chảy róc rách, có rừng núi bao la, có không khí, có hơi thở, có ánh mắt có nụ cười... của chính đồng bào của họ để thật và hay được?

Và đã diễn thì không bao giờ đồng nghĩa với bảo tồn.